Prosta spółka akcyjna, spółka komandytowa, czy spółka z o.o.? Wady i zalety poszczególnych spółek w Polsce.

Wybór formy prawnej prowadzonej działalności jest jedną z pierwszych (i często jedną z najważniejszych) decyzji przedsiębiorcy na początku działalności. Świadomy wybór formy prowadzonej działalności jest szczególnie ważny w przypadku spółek prawa handlowego, ponieważ każda z tych spółek ma odmienną specyfikę. Jaka spółka będzie najkorzystniejsza dla Twojej działalności?

Spółki w Polsce - rodzaje

Spółki w Polsce, zgodnie z kodeksem spółek handlowych (ksh), dzielą się na spółki osobowe i spółki kapitałowe.

Spółki osobowe cechują się istnieniem personalnej więzi między wspólnikami a spółką. Co do zasady więź ta przyjmuje charakter osobistej odpowiedzialności majątkowej wspólników oraz w większości przypadków prawem wspólników do prowadzenia spraw spółki i reprezentowania jej.

Spółkami osobowymi są:

• spółka jawna
• spółka komandytowa
• spółka partnerska
• spółka komandytowo-akcyjna

W spółkach kapitałowych natomiast najbardziej kluczowe jest powiązanie kapitałowe wspólników i spółki. W spółkach kapitałowych wspólnicy co do zasady nie mają uprawnień do prowadzenia spraw spółki, a realizacja ich praw odbywa się poprzez oddawanie głosów na zgromadzeniu wspólników (bądź akcjonariuszy). Spółkami kapitałowymi są:

• prosta spółka akcyjna
• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
• spółka akcyjna

Wiele osób pewnie zadaje sobie pytanie: a gdzie w tym wyliczeniu znajduje się spółka cywilna?

Spółka cywilna nie jest spółką prawa handlowego. Oznacza to, że nie jest jednostką, której funkcjonowanie regulują przepisy ksh. Na czym zatem polega spółka cywilna? Spółka cywilna jest to szczególny rodzaj umowy między przedsiębiorcami, której przedmiotem jest współpraca w celu osiągnięcia zysku. Kluczowym aktem prawnym zatem dla funkcjonowania spółki cywilnej jest kodeks cywilny oraz umowa spółki cywilnej.

Jaka jest specyfika wybranych, najpopularniejszych spółek prawa handlowego (tj. spółki jawnej, komandytowej, prostej spółki akcyjnej i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością)? Która z tych form będzie najkorzystniejsza dla nowo powstającej działalności gospodarczej?

Spółka jawna (sp.j.)

Spółka jawna jest osobową spółką prawa handlowego, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółka jawna nie jest wyposażona w osobowość prawną, ale posiada zdolność prawną. Na czym polega spółka jawna i co oznacza posiadana przez nią zdolność prawna? W uproszczeniu oznacza to, że sp.j. może we własnym imieniu zaciągać zobowiązania i nabywać prawa.

Zalety spółki jawnej

Jako główne zalety spółki jawnej wskazuje się brak konieczności prowadzenia pełnej księgowości (jeżeli przychody spółki nie przekraczają 2 milionów euro, a wspólnikami są tylko osoby fizyczne). Oprócz braku konieczności prowadzenia pełnej księgowości przewidziano inne ułatwienia, takie jak chociażby prawo i obowiązek wszystkich wspólników do prowadzenia spraw spółki. Kolejną zaletą jest wyłącznie jednokrotne opodatkowanie spółki jawnej. Powyższe są jedynie przykładowymi zaletami spółki jawnej, aczkolwiek zazwyczaj to te czynniki decydują o wyborze spółki jawnej jako formy działalności

Wady spółki jawnej

Jako główną wadę spółki jawnej wskazuje się odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki. W spółce jawnej wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za długi spółki, co oznacza, że w przypadku niepowodzenia biznesu zagrożony jest cały majątek osobisty wspólników. Niewypłacalność spółki jawnej może

Spółka komandytowa (sp.k.)

Na czym polega spółka komandytowa? Spółka komandytowa jest to spółka osobowa, której cechą charakterystyczną jest podział praw i obowiązków wynikających z posiadanych praw w spółce. W sp.k. mamy do czynienia bowiem z komplementariuszami i komandytariuszami. Komplementariusz prowadzi sprawy spółki i odpowiada za jej zobowiązania całym swoim majątkiem osobistym, natomiast komandytariusz nie ma praw do reprezentacji spółki, ale za to odpowiada za jej zobowiązania wyłącznie do wysokości sumy komandytowej, określonej w umowie spółki.

Można również zadać pytanie: na czym polega spółka komandytowo-akcyjna (S.K.A.) i czym różni się od spółki komandytowej? S.K.A. jest to nic innego jak spółka komandytowa, w której co najmniej jeden wspólnik jest komplementariuszem, a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Akcjonariusz nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki, natomiast komplementariusz ma takie same uprawnienia jak w zwykłej spółce komandytowej.

Zalety spółki komandytowej

Do głównych zalet spółki komandytowej zalicza się możliwość ograniczenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki niektórym wspólnikom (komandytariuszom). Tym samym nie każdy wspólnik, który chce uczestniczyć w spółce komandytowej, musi ryzykować cały swój majątek. Ponadto, spółka komandytowa, podobnie do spółki jawnej nie podlega tzw. podwójnemu opodatkowaniu. Spółka komandytowa może kontynuować działalność po śmierci komandytariusza oraz może wypłacać zaliczki na poczet zysków.

Wady spółki komandytowej

Jako główną wadę spółki komandytowej na gruncie praktycznym podnosi się konieczność prowadzenia pełnej księgowości, co może generować znaczne koszty. Koszty te mogą być szczególnie dotkliwe na początkowych etapach działalności, kiedy nie przynosi ona jeszcze zysków. Ponadto, w spółce komandytowej dość specyficzna regulacja w przedmiocie praw i obowiązków wspólników sprawia, że nie zawsze będzie to odpowiednia forma prowadzenia działalności (chodzi tutaj o dużą odpowiedzialność komplementariuszy i brak prawa do reprezentowania spółki przez komandytariusza).

Spółki akcyjne w Polsce- Prosta spółka akcyjna

Prosta spółka akcyjna jest to względnie nowa forma prowadzenia działalności, dostępna od niespełna roku. Na czym polega prosta spółka akcyjna? Prosta spółka akcyjna jest to spółka kapitałowa prawa handlowego, która została uregulowana z myślą o startupach. Prosta spółka akcyjna jest osobą prawną, czyli podobnie jak spółka z o.o. jest odrębnym bytem prawnym a jej powiązanie z akcjonariuszami ma charakter wyłącznie kapitałowy.

Warto nadmienić, że nie powinno się mylić prostej spółki akcyjnej z “tradycyjną” spółką akcyjną. Prosta spółka akcyjna jest nowym rodzajem spółki kapitałowej, co do której zastosowano wiele uproszczeń (rozpoczynając od założenia, kończąc na likwidacji i rozwiązaniu). Na czym polega spółka akcyjna “tradycyjna”? Spółka akcyjna jest to forma prowadzenia działalności przewidziana dla największych spółek w Polsce. Wynika to pośrednio z licznych obowiązków związanych z prowadzeniem spółki akcyjnej, (np. konieczność badania sprawozdania finansowego) i podwyższone wymogów dla jej założenia (np. kapitał zakładowy w minimalnej wysokości 100.000 zł). Spółki akcyjne w Polsce to zazwyczaj banki, duże podmioty publiczne czy podmioty obecne na giełdzie papierów wartościowych.

Zalety prostej spółki akcyjnej

Zaletami prostej spółki akcyjnej jest:

• brak minimalnego kapitału zakładowego
• brak powiązania kapitału z akcjami
• możliwość uproszczonej likwidacji i rozwiązania
• możliwość ustanowienia rady dyrektorów zamiast zarządu i rady nadzorczej
• możliwość zastosowania licznych uproszczeń w bieżącej działalności

Wady prostej spółki akcyjnej

W zasadzie po ostatnich nowelizacjach kodeksu spółek handlowych, które umożliwiają skorzystanie prostej spółce akcyjnej z tzw. estońskiego CIT, główną wadą tej formy prowadzenia działalności jest niepewność w przepisach. Prosta spółka akcyjna jest w dalszym ciągu względnie nowym podmiotem, zatem na kanwie wykładni przepisów powstaje wiele nieścisłości, które jeszcze nie zostały rozstrzygnięte przez sądy.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Statystyki spółek w Polsce pokazują, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest najpopularniejszym rodzajem spółki w obrocie prawnym. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (po angielsku zwana niekiedy jako limited liability company albo po prostu limited, w skrócie LTD) jest to spółka kapitałowa prawa handlowego, która posiada osobowość prawną, co oznacza że jest odrębnym bytem prawnym, powiązanym ze wspólnikami tylko na zasadzie kapitałowej- czyli wniesionego wkładu.

Na co spółka z o.o. może przeznaczyć zyski? Przede wszystkim na wypłatę dywidendy wspólnikom, ale także na tzw. kapitał zapasowy. Warto w tym zakresie rozważyć zastosowanie estońskiego CIT w spółce z o.o.

Zalety spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Główną zaletą spółki z oo jest rozkład ryzyka w zakresie odpowiedzialności za długi spółki. W spółce z oo co do zasady wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki. W przypadku niewypłacalności spółki zarząd ponosi odpowiedzialność za jej długi, przy czym członkowie zarządu po spełnieniu pewnych przesłanek (określonych w art. 299 ksh) mogą się uwolnić od tej odpowiedzialności.

Inną zaletą spółki z o.o. jest względnie niski początkowy kapitał zakładowy, który wynosi tylko 5.000 zł.

Wady spółki z oo

Z pewnością wadą spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest podwójne opodatkowanie. Jak kształtują się podatki w sp. z o.o. w 2022 roku? W przypadku wypłaty zysku ze spółki będzie on opodatkowany podwójnie- na szczeblu spółki (CIT), jak i na szczeblu wspólników (PIT). Pewnym rozwiązaniem dla tego problemu jest zastosowanie tzw. estońskiego CIT.

Działalność w formie spółki z o.o. jest znacznie trudniej prowadzić niż działalność w formie JDG czy spółki osobowej. Na spółce z o.o. (a konkretnie na jej zarządzie) spoczywają określone obowiązki- takie jak obowiązek sporządzania cyklicznego sprawozdania finansowego. Brak sporządzenia sprawozdania może przesądzić o nałożeniu kary grzywny.

Obowiązki i formalny tryb dokonywania zmian w spółce z o.o. przemawiają za tym, aby dla tej formy prowadzonej działalności zorganizować stałą obsługę prawną, polegającą m.in. na wsparciu merytorycznym dla jej organów (zarządu i zgromadzenia wspólników).

Czy koszty prowadzenia sp. z o.o. są duże? To zależy, niemniej jednak na pewno są większe od kosztów prowadzenia JDG czy spółki osobowej. Większe koszty jednak nie powinny być nadmiernie uciążliwe, mając na uwadze możliwość uchylenia się od odpowiedzialności za długi spółki.

Jak założyć spółkę przez internet?

W dobie powszechnej digitalizacji w postępowaniach sądowych (również w tych rejestrowych), ustawodawca stworzył przedsiębiorcom możliwość rejestracji spółki przez internet- poprzez system S24. Jest to z pewnością ciekawa alternatywa (posiadająca swoje wady i zalety), która powinna zostać rozważona przede wszystkim w sytuacji pilnej potrzeby założenia nowego podmiotu bez wychodzenia z domu.

Procedura założenia spółki przez internet jest co do zasady prosta, ale system S24 posiada jednak pewne wady i czasami nieodzowna w zakresie tworzenia nowej spółki może okazać się pomoc doświadczonego prawnika.

Szerzej problematykę rejestracji spółki przez internet opisujemy w tym artykule.

Podsumowanie

Wybór formy prowadzonej działalności w formie spółki (osobowej lub kapitałowej) nigdy nie jest prosty. Każda z form opisywanych powyżej ma swoje wady i zalety i trudno jest jednoznacznie, abstrakcyjnie określić, która forma prowadzenia działalności jest najkorzystniejsza. Przedsiębiorcy sami powinni podjąć tę decyzję, mając jednak na uwadze bieżące potrzeby danej spółki i ewentualne głosy doradców (prawników, księgowych i doradców podatkowych).