Umowa spedycji - co zawiera?

Co to umowa spedycji

Umowa spedycji jest to tzw. umowa nazwana, wzajemna, odpłatna, której przedmiotem jest świadczenie usług niezbędnych do prawidłowego dokonania przewozu. Przyjmuje się, że umowa spedycji jest odpłatnym wariantem umowy zlecenia, ograniczonym jednak do czynności określonych w kodeksie cywilnym oraz w samej treści umowy.

Świadczenie spedytora będzie polegało w szczególności na udzielaniu porad, zawieraniu umów przewozu czy sporządzaniu dokumentów przewozowych, a także na odbiorze przesyłki od nadawcy lub przewoźnika i przekazaniu przesyłki odbiorcy. Przedmiotem umowy spedycji może być również m.in. podejmowanie czynności organizacyjnych związanych z przewozem, czyli: znalezienie przewoźnika, przygotowanie listów przewozowych czy też samo zawarcie umowy przewozu oraz zapłata wynagrodzenia za przewóz.

Definicja umowy spedycji

Tak jak wspominaliśmy powyżej, umowa spedycji jest w zasadzie bardzo dokładnie uregulowana w kodeksie cywilnym. Zgodnie z definicją: “Przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem.”

Co zatem może być jej przedmiotem i jaka jest definicja umowy spedycji?

Cechą charakterystyczną każdej umowy spedycji jest zakres czynności, które musi wykonać spedytor. W praktyce spedytor nie będzie ograniczony wyłącznie do przewozu rzeczy (często nie będzie nawet sam wykonywał przewozu), lecz do dokonania także innych czynności faktycznych i prawnych związanych z transportem, w szczególności w odniesieniu do spedycji międzynarodowej. Umowa spedycji wiąże się zatem z czynnościami o charakterze administracyjnym oraz celnym, a także logistycznym, załadunkowym czy rozładunkowym.

Umowy spedycji- charakterystyka

Umowa spedycji jest to specyficzna umowa, która dla swojej ważności musi zawierać kilka elementów szczególnych. Ponadto, przepisy nie zawierają wymogów w zakresie formy umowy spedycji- może ona być zawarta na piśmie, przez komunikator internetowy czy nawet ustnie. Dla polepszenia sytuacji dowodowej stron w razie sporu polecamy jednak zachowanie co najmniej formy dokumentowej (czyli np. przez komunikator czy mailowo).

Umowa spedycji należy do umów o wykonanie konkretnej usługi w zamian za umówione wynagrodzenie. Świadczeniem spedytora jest oczywiście organizacja przewozu, a świadczeniem dającego zlecenie jest zapłata wynagrodzenia i ew. zwolnienie spedytora z kosztów i zobowiązań, które zaciągnął na potrzeby wykonania spedycji.

Kiedy może zostać zawarta?

Umowa spedycji powinna zostać zawarta przed planowanym terminem podjęcia czynności zmierzających do zorganizowania transportu. Jeżeli chodzi o sprecyzowanie momentu, w którym umowa zostaje zawarta, to trzeba wskazać, że będą tutaj miały zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego. Z jednej strony może zostać ona zawarta np. w momencie przyjęcia oferty. Z drugiej strony najpopularniejszym sposobem zawarcia umowy spedycji będzie wymiana zgodnych oświadczeń woli stron.

Nie można także zapominać, że aby umowa spedycji została skutecznie zawarta, to musi być także zgodna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli umowa jest z różnych przewidzianych w kodeksie przyczyn nieważna (np. w związku z wadami oświadczenia woli czy naruszenia praw jednej ze stron np. poprzez wyzysk), to nie będzie można się powoływać na jej brzmienie, a sam przewóz najprawdopodobniej nie dojdzie do skutku.

Kto zawiera umowę spedycji?

Stronami umowy spedycji jest spedytor oraz dający zlecenie na dany przewóz. Jeżeli chodzi o dającego zlecenie, to może być to zarówno dowolna osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, jak i osoba prawna (np. spółka). Spedytorem natomiast może być wyłącznie podmiot, który w ramach swojego przedsiębiorstwa trudni się świadczeniem usług spedycji (czyli podmiot prowadzący przedsiębiorstwo spedycyjne).

Czym się różni umowa spedycji od umowy przewozu?

Umowa przewozu, zgodnie z kodeksem cywilnym, jest to rodzaj zobowiązania, w którym przewoźnik, w granicach działania swojego przedsiębiorstwa, zobowiązuje się do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy.

Z samej definicji umowy spedycji oraz umowy przewozu można wywnioskować szereg różnic. Jakie są cechy umowy spedycji i czym różni się ona od umowy przewozu?

Po pierwsze, przedmiotem umowy spedycji jest nie tylko fizyczny przewóz rzeczy, zakres umowy spedycji jest znacznie szerszy. Jeżeli chodzi o umowę przewozu to jej przedmiotem jest wyłącznie transport rzeczy lub osób. Po drugie, przedmiotem umowy spedycji nie może być przewóz (transport) osób- zgodnie z kodeksem cywilnym przedmiotem umowy spedycji mogą być wyłącznie rzeczy. Uogólniając zatem, w przypadku umowy przewozu przedmiotem umowy będzie wykonanie przewozu, a w przypadku umowy spedycji: zorganizowanie przewozu.

Różnice pomiędzy umową spedycji a umową przewozu były również przedmiotem kilku orzeczeń sądów. Najciekawszym orzeczeniem mającym wpływ na klasyfikację obu umów jest wyrok Sądu Najwyższego, w którym sąd zauważył, że w przypadku, gdy podstawowym obowiązkiem przyjmującego zlecenie jest dokonanie przewozu rzeczy, to w celu usunięcia wątpliwości, czy strony łączy umowa przewozu, czy umowa spedycji, niezbędne jest ustalenie, czy do jego obowiązków należą także czynności związane z organizacją przewozu, które powszechnie kwalifikowane są jako czynności spedycyjne. Gdy przedmiotem oferty jest tylko przewóz rzeczy, a żadne czynności ustalone w sposób dorozumiany nie wskazują na istnienie dodatkowych postanowień obejmujących usługi związane z przewozem, to umowa zawarta przez przyjęcie oferty będzie klasyfikowana jako umowa przewozu, a nie umowa spedycji

Co powinna zawierać umowa spedycji

Co powinna zawierać i z czego się składa umowa spedycji? Strony powinny określić w niej przede wszystkim:

• określenie stron (przypomnijmy, że stronami umowy spedycji są spedytor i dający zlecenie);
• zakres zlecenia;
• rodzaj i właściwości przesyłki;
• znaki identyfikacyjne poszczególnych rzeczy;
• wagę przesyłki;
• wymiary i inne własności fizyczne rzeczy;
• dokumenty potrzebne do prawidłowego wykonania zlecenia

Ponadto, bardzo ważnym elementem umowy spedycji jest wynagrodzenie spedytora. Podnosi się, że jest to postanowienie, bez którego nie jest możliwe zawarcie umowy spedycji, w związku z faktem, że umowa spedycji jest umową odpłatną.

W tym miejscu należy także wspomnieć o przedawnieniu umowy spedycji i roszczeń z niej wynikających. Roszczenia z tytułu umowy spedycji przedawniają się z upływem roku. Termin ten dotyczy wszystkich roszczeń, które mają źródło w umowie spedycji, czyli także, które przysługują spedytorowi wobec dającego zlecenie, jak i tych, które ma dający zlecenie wobec spedytora.

Podsumowanie

Umowa spedycji jest umową o bardzo szerokim zastosowaniu- zawiera ona w sobie bowiem nie tylko sam przewóz rzeczy, ale także różne usługi administracyjne, organizacyjne czy celne. Odpowiedzialność spedytora również jest specyficzna. Z tego powodu przedsiębiorca świadczący usługi spedycji powinien zwrócić szczególną uwagę, aby stosowane przez niego wzory umów były korzystne i prawnie skuteczne. W tym celu można zlecić nie tylko analizę stosowanych umów, ale nawet sporządzenie nowego wzoru umowy prawnikowi.